Veelvoorkomende pvc-onderdelen bij een zwembad #
Bij de aanleg of renovatie van een zwembad speelt het leidingwerk een cruciale rol. Een goed aangelegd netwerk van pvc-leidingen en koppelstukken zorgt voor een efficiënte watercirculatie en voorkomt problemen zoals lekkages of drukverlies. Hieronder volgt een overzicht van de meest gebruikte pvc-onderdelen in zwembadsystemen, met een korte uitleg over hun functie en toepassing.
Vaste pvc-buizen #
Vaste pvc-buizen zijn starre leidingen die gebruikt worden voor de hoofdleidingen van een zwembadinstallatie. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende diameters, meestal 50 mm of 63 mm, afhankelijk van het debiet. De standaardlengte is 5 meter en elke buis is voorzien van een aangevormde sok voor eenvoudige verlijming. De buizen hebben een drukbestendigheid van minimaal 7,5 bar en worden verbonden met lijmverbindingen voor een waterdichte installatie.
Er zijn twee varianten: donkergrijze en lichtgrijze pvc-buizen. Donkergrijze buizen zijn dikwandiger en beter bestand tegen hoge druk, terwijl lichtgrijze buizen doorgaans een dunnere wand hebben en minder drukbestendig zijn. Voor zwembadinstallaties wordt doorgaans donkergrijs pvc aanbevolen vanwege de robuustheid en duurzaamheid.
Flexibele pvc-buizen #
Flexibele pvc-buizen zijn buigzame leidingen die worden gebruikt om installatiegemak te vergroten en het aantal lijmverbindingen te verminderen. Ze zijn verkrijgbaar in diameters van 50 mm en 63 mm en worden geleverd op rollen van 25 of 50 meter. Deze buizen zijn dikwandiger dan vaste pvc-buizen, wat zorgt voor een hogere drukbestendigheid en een langere levensduur.
Flexibele pvc is eenvoudig te verwerken en geschikt voor moeilijk bereikbare plaatsen of bochten zonder het gebruik van extra koppelstukken. De buizen worden verbonden met pvc-lijm en hebben een geribbelde binnenstructuur, wat de doorstroming iets kan beïnvloeden. Om lekkages te voorkomen, moeten de uiteinden altijd goed worden gereinigd en ontvet voor verlijming. Deze buizen zijn geschikt voor zowel aanzuig- als persleidingen binnen de zwembadinstallatie.
Bochten van 90° en 45° en bocht-uit-buis #
Bochten worden gebruikt om pvc-leidingen in de gewenste richting te laten lopen zonder de doorstroming onnodig te belemmeren.
- Bochten van 90° worden toegepast wanneer een scherpe richtingsverandering nodig is. Ze zorgen voor de grootste weerstand in de waterstroom en worden daarom bij voorkeur zo min mogelijk gebruikt om drukverlies te beperken.
- Bochten van 45° bieden een geleidelijkere overgang en verminderen de weerstand in vergelijking met 90° bochten. Door twee bochten van 45° te combineren, kan een minder abrupte bocht van 90° worden gerealiseerd, wat gunstig is voor de doorstroming.
- Bocht-uit-buis wordt gevormd door een vaste pvc-buis te verwarmen en voorzichtig te buigen. Dit zorgt voor een vloeiende bocht met minder weerstand dan een standaard fittingenbocht, wat de stroming optimaliseert en de efficiëntie van het leidingwerk verhoogt.
Alle bovenstaande producten moeten aan beide zijden verlijmd worden met pvc-lijm om een waterdichte en stevige verbinding te garanderen. Een correcte verlijming voorkomt lekkages en zorgt ervoor dat het leidingwerk bestand is tegen druk en stroming binnen het zwembadcircuit.
T-stukken #
T-stukken worden gebruikt om een aftakking te maken in het pvc-leidingwerk en worden vaak toegepast in zwembadinstallaties. Ze worden onder andere gebruikt voor een bypass naar de warmtepomp, zodat de waterstroom deels of volledig omgeleid kan worden. Daarnaast worden T-stukken toegepast bij de inspuiters om de aanvoerleiding te splitsen en het water gelijkmatig over het zwembad te verdelen.
T-stukken veroorzaken enige weerstand in de waterstroom, waardoor ze strategisch geplaatst moeten worden om drukverlies te minimaliseren. Ze moeten aan alle drie de zijden verlijmd worden met pvc-lijm om een stevige en waterdichte verbinding te garanderen.
Puntstuk met schroefdraad en verlijming #
Een puntstuk is een overgangskoppeling die aan de ene zijde voorzien is van schroefdraad en aan de andere zijde geschikt is voor verlijming. Dit type koppeling wordt vaak gebruikt om pvc-leidingen te verbinden met onderdelen die een schroefdraadverbinding vereisen, zoals pompen, filters of afsluiters.
Het schroefdraaddeel maakt het mogelijk om de verbinding eenvoudig te demonteren voor onderhoud of vervanging, terwijl de verlijmde zijde zorgt voor een stevige en waterdichte aansluiting op de pvc-leiding. Om lekkage te voorkomen, moet het schroefdraaddeel worden afgedicht met teflontape of een geschikt afdichtmiddel.
Maatvoering van de schroefdraad
Puntstukken zijn verkrijgbaar in verschillende schroefdraadmaten, afhankelijk van de toepassing. De meest gebruikte maten zijn:
- 1″ (32 mm) – Veelgebruikt voor standaard zwembadleidingen en koppelingen.
- 1 1/2″ (50 mm) – De meest gangbare maat voor zwembadpompen en filters.
- 2″ (63 mm) – Toegepast bij grotere zwembaden en installaties met hogere doorstroming.
De schroefdraad is meestal conisch (BSPT) of cilindrisch (BSPP), afhankelijk van de fabrikant en het type aansluiting. Bij montage is het belangrijk om te controleren welk type schroefdraad vereist is om een goede afdichting te garanderen.
Mannelijke (M) en vrouwelijke (F) varianten
Puntstukken zijn verkrijgbaar in twee varianten:
- Mannelijk (M) schroefdraad – Dit type heeft uitwendig schroefdraad en wordt in een fitting of component met intern schroefdraad gedraaid.
- Vrouwelijk (F) schroefdraad – Dit type heeft inwendig schroefdraad en wordt over een component met uitwendig schroefdraad geschroefd.
Bij het kiezen van een puntstuk is het belangrijk om de juiste M of F variant te selecteren, zodat deze correct past bij de andere aansluitingen in de installatie.
3-delige koppeling #
Een 3-delige koppeling wordt gebruikt om pvc-leidingen eenvoudig te kunnen demonteren zonder dat de gehele installatie uit elkaar gehaald hoeft te worden. Deze koppeling bestaat uit twee aansluitstukken en een centrale wartelmoer die de verbinding stevig en waterdicht houdt. Het grote voordeel is dat leidingen, pompen of andere componenten eenvoudig losgekoppeld kunnen worden voor onderhoud of vervanging.
Lijm/lijm 3-delige koppeling
Bij een lijm/lijm variant worden beide uiteinden van de koppeling permanent verlijmd met de pvc-leidingen. Dit type wordt voornamelijk toegepast in situaties waar een stevige en betrouwbare verbinding nodig is, maar waar periodiek onderhoud of vervanging gewenst is zonder de hele leiding door te zagen.
Lijm/schroef 3-delige koppeling
Bij een lijm/schroef variant wordt één zijde van de koppeling verlijmd en de andere zijde voorzien van schroefdraad (meestal mannelijk). Dit maakt het mogelijk om een leiding rechtstreeks op een component met schroefdraad aan te sluiten, zoals een pomp of filter. Dit type wordt vaak gebruikt bij installaties waar regelmatig demontage nodig is, bijvoorbeeld bij winterklaar maken of onderhoudswerkzaamheden.
Kogelkranen #
Kogelkranen worden gebruikt om de waterstroom in een pvc-leiding volledig af te sluiten of te regelen. Ze werken met een holle kogel binnenin de behuizing die door een kwartslag te draaien de doorstroming opent of blokkeert.
In zwembadinstallaties worden vrijwel uitsluitend lijm/lijm kogelkranen toegepast. Dit betekent dat beide uiteinden van de kraan permanent verlijmd worden met de pvc-leidingen, waardoor een stevige en lekvrije verbinding ontstaat.
Kogelkranen worden vaak geplaatst bij filterinstallaties, bypass-systemen en andere aansluitpunten waar een snelle afsluiting noodzakelijk is. Het is belangrijk om kwalitatieve kogelkranen te gebruiken, zodat ze soepel blijven draaien en langdurig goed afsluiten zonder te lekken.
Stand van de hendel (open/dicht)
- Hendel in lijn met de leiding (parallel) → Kraan staat open, water kan vrij doorstromen.
- Hendel haaks op de leiding (90° gedraaid) → Kraan staat dicht, waterstroom is volledig geblokkeerd.
Deze visuele indicatie maakt het eenvoudig om snel te controleren of de kogelkraan open of dicht staat.
Sokkoppeling en verloopring #
Sokkoppeling (ook wel mof genoemd)
Een sokkoppeling wordt gebruikt om twee pvc-buizen van dezelfde diameter met elkaar te verbinden. De koppeling is aan beide zijden voorzien van een insteekopening waarin de buizen worden verlijmd, waardoor een stevige en waterdichte verbinding ontstaat. Sokkoppelingen zijn essentieel bij het verlengen van leidingen of het herstellen van beschadigde secties.
Verloopring en vaste verloop-sok
Een verloopring maakt het mogelijk om pvc-buizen of fittingen met verschillende diameters met elkaar te verbinden. De ring wordt in een grotere opening geplaatst, zodat een kleinere buis of koppeling hier stevig in verlijmd kan worden. Dit is handig bij aanpassingen in het leidingwerk waar een overgang tussen verschillende maten noodzakelijk is.
Daarnaast zijn er ook vaste verloop-sokken, waarbij de sok zelf al een verloop bevat tussen twee diameters. Dit zorgt voor een compacte en stevige overgang zonder dat een aparte verloopring nodig is.
Lijm/draad sokken (buitendraad)
Lijm/draad sokken met buitendraad (M) worden gebruikt om pvc-leidingen te verbinden met componenten die een inwendige schroefdraad hebben, zoals pompen en filters. De ene zijde is voorzien van een lijmverbinding voor pvc-buizen, terwijl de andere zijde een buitendraadverbinding heeft. Dit type koppeling maakt het mogelijk om installaties eenvoudig te monteren en demonteren zonder te lijmen.
Terugslagklep #
Een terugslagklep wordt gebruikt om te voorkomen dat water terugstroomt in het leidingsysteem. Dit is vooral belangrijk bij zwembadinstallaties om te zorgen dat de pomp en filterinstallatie niet leeglopen wanneer de pomp wordt uitgeschakeld.
De klep opent automatisch bij waterdruk in de juiste richting en sluit zodra de stroming stopt of omkeert. Terugslagkleppen zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen, zoals veerbelaste en zwaartekrachtgestuurde modellen. De beste plaatsing is in de lage wandaanzuiging om te voorkomen dat lucht in het systeem komt en de pomp droogloopt. Het gebruik van een terugslagklep in de retourleiding wordt afgeraden, omdat dit onnodige weerstand in het systeem veroorzaakt.
Muurbeugels #
Muurbeugels worden gebruikt om pvc-leidingen stevig te bevestigen aan wanden of andere constructies. Ze zorgen ervoor dat de leidingen op hun plaats blijven en voorkomen ongewenste bewegingen of trillingen. Muurbeugels zijn verkrijgbaar in verschillende maten en materialen, afhankelijk van de diameter van de leiding en de montageomgeving.
Bij de installatie is het belangrijk om voldoende beugels te plaatsen om doorhangen van de leidingen te voorkomen. Dit is vooral cruciaal bij lange horizontale trajecten en bij flexibele pvc-leidingen, die zonder ondersteuning kunnen vervormen.
Lijm en reiniger/ontvetter #
Bij het verlijmen van pvc-leidingen is een goede voorbereiding essentieel om een sterke en waterdichte verbinding te garanderen. Hiervoor worden pvc-lijm en reiniger/ontvetter gebruikt.
Reiniger/ontvetter #
Voordat lijm wordt aangebracht, moeten de te verlijmen oppervlakken worden gereinigd en ontvet met een speciale pvc-reiniger. Dit verwijdert vuil, vet en productieresten, waardoor de lijm beter hecht en een stevige verbinding ontstaat.
Pvc-lijm #
Pvc-lijm is een oplosmiddelhoudende lijm die de pvc-oppervlakken licht oplost en samensmelt bij het drogen. Dit zorgt voor een stevige en lekvrije verbinding. Er zijn verschillende soorten pvc-lijm, afhankelijk van het type leiding:
- Lijm voor vaste pvc – Geschikt voor starre leidingen, hardt snel uit en zorgt voor een sterke, drukbestendige verbinding.
- Lijm voor flexibele pvc – Speciaal ontwikkeld voor flexibele leidingen, blijft enigszins elastisch en voorkomt scheuren door beweging of spanning in de leiding.
- Combi-lijm voor vaste en flexibele pvc – Een universele lijm die geschikt is voor zowel starre als flexibele pvc-leidingen. Dit biedt gemak bij installaties waar beide soorten leidingen worden gebruikt.
Bij het lijmen is het belangrijk om de lijm gelijkmatig aan te brengen en de verbinding direct in elkaar te schuiven zonder te draaien. Vervolgens moet de lijm voldoende uitharden voordat de leiding onder druk wordt gezet.
Teflontape en loctite #
Voor schroefdraadverbindingen binnen een zwembadinstallatie worden teflontape en loctite gebruikt om een lekvrije afdichting te garanderen:
- Teflontape – Wordt rond het schroefdraad gewikkeld om kleine oneffenheden op te vullen en te voorkomen dat water langs de schroefverbinding sijpelt. Dit is vooral geschikt voor lage en middelhoge drukverbindingen.
- Loctite – Een vloeibaar afdichtmiddel dat uithardt en zorgt voor een permanente, drukbestendige afdichting. Dit wordt vaak gebruikt bij hogere drukverbindingen of situaties waarin een sterke en blijvende afdichting vereist is.
Connectie met inbouwdelen #
Een veelgestelde vraag gaat over de aansluiting van pvc-leidingen op inbouwdelen zoals wanddoorvoeren en skimmers.
- Wanddoorvoer – Hier kan een 50 mm pvc-buis direct in worden verlijmd zonder dat er schroefdraad nodig is. Dit zorgt voor een stevige en waterdichte aansluiting.
- Skimmer – De aansluiting op een skimmer gebeurt meestal met een puntstuk van 1,5″ schroefdraad, waardoor een solide verbinding ontstaat tussen de skimmer en de leiding.
Deze aansluitmethoden zijn standaard binnen zwembadinstallaties en zorgen voor een efficiënte watercirculatie zonder lekkagerisico’s.
Beste Maurice,
Ik zit me in te lezen het ansluiten van de inbouwdelen.
Hoe zorg ik dat het zwembad niet overloop met een zware regenbui?
is daarvoor de overloop van de skimmer voor? gaat deze rechstreeks naar riool?
evert
Klopt, je kan een overstort gebruiken op de skimmer.
Let wel op dat dit een natuurlijk verloop heeft en dat de riolering dus lager dan de skimmer moet liggen.
Beste,
Moeten flexibele pvc leidingen volledig naar de grond gaan of is tot op 60cm diepte voldoende? Best vastmaken op meerdere plaatsen aan de muur of is dat niet nodig als er aangevuld wordt met stabilise?
Mvg,
Kim
60 cm wordt volgens mij wel geaccepteerd als goede diepte hoor. En zoveel mogelijk vastmaken aan de muur als het kan. Aangevulde zand kan altijd een beetje inklinken namelijk.
We zoeken een isolatie voor over het zwembad.
Stuur svp even een email naar mail@bouwzelfjezwembad.nl met meer gegevens.